Jarosław Iwaszkiewicz

Jarosław Iwaszkiewicz, urodzony jako Leon Iwaszkiewicz (imię metrykalne), nazywany imieniem Jarosław w najbliższej rodzinie (w oficjalnych dokumentach zapisano je dopiero po 1945). Naukę rozpoczął w 1902 w szkole w Warszawie. W 1904 roku przeniósł się wraz z rodziną do Elizawetgradu, gdzie uczęszczał do liceum, a od 1909 mieszkał i uczył się w Kijowie w liceum nr 4. W tymże liceum, w związku z poznaniem uzdolnionych artystycznie kolegów oraz nauczycieli, podjął pierwsze próby twórcze, głównie w zakresie komponowania utworów muzycznych, ale także poezji. Po maturze rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Kijowskim, których jednak nie ukończył.
Pod koniec nauki w liceum i na początku studiów pracował też jako korepetytor, odbywając wtedy wiele podróży po dworach polskich i rosyjskich na terenie Polski i Ukrainy
, z których wrażenia będą kanwą licznych późniejszych utworów. Szczególnie istotny dla jego twórczości był pobyt w Byszewach koło Łodzi i znajomość z tamtejszym środowiskiem szlacheckim. W 1918 w związku z rozszerzającym się chaosem rewolucyjnym na Kijowszczyźnie wyjechał do Warszawy.

Na początku lat 20. służył w stacjonującym w Ostrowie Wielkopolskim 221 Pułku Piechoty złożonym głównie z ochotników (towarzyszył mu m.in. Aleksander Wat. Od 1928 zamieszkał wraz z żoną w Podkowie Leśnej w posiadłości Stawisko. Dzisiaj znajduje się w niej muzeum.

W latach 1923–1925 był sekretarzem marszałka Sejmu Macieja Rataja. Od 1927 pracował w dyplomacji. Pełnił obowiązki sekretarza ambasady RP w Kopenhadze (1932–1935) i Brukseli (1935–1936).

W czasie II wojny światowej działał w strukturach Polski Podziemnej w wydziale kultury i sztuki. Współpracował z prof. Lorentzem przy ratowaniu zabytków kultury. Willa w Stawiskach przez cały okres okupacji, a zwłaszcza po upadku Powstania Warszawskiego, była schronieniem dla wielu Polaków i Żydów zagrożonych aresztowaniem. W szczytowym momencie w majątku ukrywało się ponad 40 osób.

W latach 1945–1946, 1947–1949 i 1959–1980 pełnił funkcję prezesa Związku Literatów Polskich. Od marca 1947 do grudnia 1948 wydawał pismo "Nowiny Literackie", które miały w jego zamierzeniu wznowić tradycje "Wiadomości Literackich". Po wojnie bezpartyjny poseł na Sejm PRL I, II, III, IV, V, VI i VII kadencji, przewodniczący Polskiego Komitetu Obrońców Pokoju. Pochowany 5 marca 1980 (na jego życzenie w mundurze górniczym) na cmentarzu w Brwinowie pod Warszawą.

Muzeum życia i twórczości Jarosława Iwaszkiewicza (Muzeum Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów) otwarto po śmierci pisarza w willi Stawisko w Podkowie Leśnej.

Uznany został za jednego z najwybitniejszych pisarzy polskich XX wieku. W zainteresowaniach swoich nader wielostronny uprawiał poezję, prozę, dramat, szkic literacki, felieton, recenzję. Kluczem do jego bardzo bogatego dorobku jest problem artysty, przy czym chodzi tu nie tyle o twórczość realizowaną jako profesję, ile o osobowość uwrażliwioną na wartości, które znajdują swój wyraz w sztuce. Odczucie intensywności istnienia, pewnego rodzaju bezinteresowności stosunku do bytu, do własnego istnienia, estetyczne przeżywanie świata – tego rodzaju stany należą do sfery doznań, które człowieka wywyższają i nobilitują, pozwalają zdobyć pełnię człowieczeństwa. Artysta to jest dla Iwaszkiewicza człowiek bogatszy wewnętrznie od innych, jakby duchowo zwielokrotniony.


Rdzeniem Iwaszkiewiczowskiego pisarstwa jest zaś metafizyczna tęsknota za rozwikłaniem tajemnicy żywota ludzkiego, a także uporczywe powracanie pewnych wyobrażeń, myśli, pytań podstawowych, obrazów przemijania z jednej strony, a symboli nieskończoności – z drugiej. Świat metafizyczny i świat fizyczny, materialny i zmysłowy przenikają się w twórczości Iwaszkiewicza. Jest on również pisarzem wyczulonym na wszystkie przejawy erotyzmu. Erotyki nie traktuje jako żywiołu łączącego człowieka z przyrodą. Inaczej, erotyka jest dla niego sferą przeżyć, które organizują całą – a więc i duchową – istotę człowieka, prowadzą go ku najwyższego rzędu doznaniom artystycznym. Miłość jest u Iwaszkiewicza stanem, który wyzwala poczucie piękna i dążenie do piękna. Budzi i konstytuuje świat wartości wewnętrznych. Iwaszkiewicz jest artystą bardzo żywo i głęboko reagującym na zmysłowy kształt świata, na jego cielesność, na barwy i wonie, a równocześnie jest subtelnym wyrazicielem duchowych stanów człowieka. Jako pisarz pozostał wierny swoim zainteresowaniom i swojej postawie bez mała siedemdziesiąt lat. Wierność ta zasługuje na podkreślenie, jeśli przypomnimy sobie, jak poważne zmiany, jak gwałtowne zwroty przeżyła w tym okresie literatura polska.

Jarosław Iwaszkiewicz
19,00 zł