ks. prof. Tomasz Jelonek
Recenzja
W przestrzeni liturgicznej niezastąpioną rolę odgrywa Ołtarz – serce, centrum przestrzeni kościelnej. Obok ołtarza – „stołu uczty Pana”, „promieniującego ośrodka”, jakby w cieniu ołtarza, dyskretnie wznosi się „stół słowa Bożego”, miejsce przede wszystkim odczytywania słowa Bożego. O tym miejscu, które nosi także nazwę ambony możemy wszechstronnie się dowiedzieć z stosunkowo niewielkiej, ale bardzo bogatej w treść książki znanego profesora liturgiki, ks. Bogusława Nadolskiego.
Rozważania umieszczone w tej książce nawiązują do Roku św. Pawła, w którym pozycja ta się ukazuje, a także do XII Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów, które w chwili wydawania książki było jeszcze wydarzeniem przyszłym, ale już przeszło do historii, pozostawiając cenne ustalenia na temat Słowa Bożego w życiu i misji Kościoła. Wiążą się one z czytaniem Pisma Świętego, którego oficjalnym miejscem jest ambona.
Bardzo interesujące są informacje odnoszące się do dziejów ambony w historii Kościoła, które sięgają do korzeni starotestamentalnych, a następnie śledzą nazwy, jakimi to liturgiczne miejsce oznaczano, nadając mu w ten sposób bardziej szczegółowe znaczenie. Te znaczenia w większym jeszcze stopniu ujawniają się w symbolice ambony, która zmieniała się w zależności od konkretnych cech danej epoki kulturowej i stylów stosowanych w architekturze kościelnej.
Nie ulega wątpliwości, że w prawosławiu i protestantyzmie ambona na swoiste znaczenie, na które także zwrócono uwagę w oddzielnym rozdziale omawianej pozycji. Najwięcej jednak uwagi zwrócono na szczególne znaczenie i nowe odczytanie roli ambony po Soborze watykańskim II. To zagadnienie opisane zostało w kolejnym rozdziale i rozbite na kilka istotnych części.
Warto zwrócić także uwagę na dwa zagadnienia, omówione w książce, których świadomość nie wydaje się powszechna. Są to obrzędy błogosławienia ambony i miejsce ewangeliarza po proklamacji Ewangelii. Zwłaszcza to drugie zagadnienie ma wyraźny aspekt praktyczny.
Rozważania o ambonie bardziej zwracają się ku materialnemu znaczeniu stołu Słowa Bożego, jego duchowe znaczenie w ramach chrześcijańskiej tożsamości zostało odrębnie potraktowane w pięciu punktach siódmego rozdziału, który kończy zasadniczą część publikacji. Została ona jeszcze uzupełniona przez rozdział o niektórych realizacjach ambony w Archidiecezji Poznańskiej, opracowany przez Aleksandrę Paradowską. Omawiane ambony ilustrowane są kolorowymi zdjęciami na końcu książki.
Otrzymaliśmy zatem monografię na temat ważnego elementu liturgicznej przestrzeni naszych świątyń, tak wielostronna treść, zawarta w tej monografii, świadczy o tym, że w nauce o liturgii i przedmiotach, jakie w niej odgrywają istotną rolę, tkwi olbrzymie bogactwo, które czeka na odkrycie. To odkrycie jest nie tylko ubogaceniem intelektu, ono także pozwala na lepsze wykorzystanie dla praktyki życia religijnego, w tym wypadku ambona uczy nas o miejscu Słowa Bożego nie tylko w liturgii, ale – co jest ważniejsze – w życiu chrześcijańskim, które karmi się i żyje Słowem Bożym.
Raz jeszcze warto podkreślić, że pouczenie na temat ambony i Słowa Bożego, któremu ona służy, otrzymujemy w ważnym okresie, w którym Kościół pochylił się nad Słowem Boży w swoim życiu i misji, a przemyślenia Synodu będą docierać do ogółu wiernych, zwłaszcza wtedy, gdy Ojciec święty przedstawi je nam w spodziewanej adhortacji.