Joanna Rak

„Filozofia nauki. Wprowadzenie” autorstwa Michała Hellera to książka warta polecenia przede wszystkim studentom – niekoniecznie tylko fizyki – którzy są w trakcie kursu filozofii nauki, zamierzają do niego przystąpić w roli uczestników lub czują niedosyt po niegdyś odbytym. Wywód autora jest klarowny – wyjaśnił bowiem wprowadzone pojęcia, a także zastosowanie, aby następnie używać ich w kontekście rozważań o charakterze problemowym.

Podręcznik autorstwa Michała Hellera – księdza katolickiego, teologa, fizyka, kosmologa, profesora filozofii w Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, pracownika Watykańskiego Obserwatorium Astronomicznego, kierownika Ośrodka Badań Interdyscyplinarnych, członka Papieskiej Akademii Nauk – pod tytułem „Filozofia nauki. Wprowadzenie”, jest pracą dojrzałą, powstałą na kanwie doświadczenia dydaktycznego, mającą przybliżyć czytelnikowi – zwłaszcza studentowi, ponieważ to do niego w szczególności ta publikacja jest skierowana – przedmiot filozofii nauki jako dyscypliny akademickiej czy w znacznej mierze także filozofii fizyki.
            Autor już w przedmowie zdefiniował czym jest dla niego filozofia nauki – „filozoficzną refleksją nad nauką i jako taka może (a niekiedy powinna) być dyscypliną stosowaną – stosowaną do konkretnej pracy badawczej lub przygotowywania do takiej pracy w przyszłości, w celu podniesienia samoświadomości swoich naukowych poczynań i przez to polepszenia ich jakości”. Jednak pod pewnym warunkiem: „Filozofia może służyć temu celowi pod warunkiem zejścia ze swoich specjalistycznych wyżyn i zbliżenia przeprowadzanych analiz do tego, co się w nauce rzeczywiście robi”. Książka zdaje się wyjaśnieniem tych słów, ich uzasadnieniem, a także – i może przede wszystkim – próbą dowiedzenia słuszności.
            Publikacja składa się z czterech części. W ramach pierwszej Michał Heller omówił zagadnienia wstępne, kluczowe w ogóle dla pojęcia istoty nauki, to znaczy wyjaśnił na czym polega jej fenomen, rozróżnił metodologiczne typy nauk, aby następnie przejść do zarysowania struktury fizyki. Część druga, a w szczególności treść egzemplifikacji obrazujących rozważania teoretyczne w zakresie filozofii fizyki, wynika z zainteresowań badawczych autora i z przyczyn naturalnych zainteresuje głównie studentów fizyki. Natomiast refleksja o „świecie widzianym przez teorie” jawi się jako znakomite podsumowanie wybranych ujęć, które pozwoli studentom – nie tylko fizyki – na uporządkowanie wiedzy przed egzaminem.
            Dwie kolejne części dotyczą filozoficznych zagadnień ewolucji nauki oraz strukturalnego rozumienia nauki i świata. Na ich łamach Michał Heller przedstawił wyniki własnych prób odpowiedzenia na ważne z perspektywy filozofii nauki pytania – czasem prowokacyjne, inne – paradoksalnie – retoryczne, między innymi dotyczące tego czy w nauce dokonuje się postęp. Wykorzystał je w roli wprowadzenia do zarysowania przebiegu sporu o racjonalność ewolucji nauki oraz ukradkowego przemycenia, to znaczy wprowadzenia do wywodu, kilku podstawowych pojęć, takich jak na przykład paradygmat. Rozważania te zdają się one interesujące zwłaszcza w świetle inspirującego do przemyśleń zakończenia, gdzie autor zarysował granice nauki i transcendencji.
            „Filozofia nauki. Wprowadzenie” autorstwa Michała Hellera to książka warta polecenia przede wszystkim studentom – niekoniecznie tylko fizyki – którzy są w trakcie kursu filozofii nauki, zamierzają do niego przystąpić w roli uczestników lub czują niedosyt po niegdyś odbytym. Wywód autora jest klarowny – wyjaśnił bowiem wprowadzone pojęcia, a także zastosowanie, aby następnie używać ich w kontekście rozważań o charakterze problemowym. Z tych i wielu innych powodów publikację tę docenią na pewno osoby zagubione w filozoficznym gąszczu – im właśnie się ją poleca.
www.konserwatyzm.pl