Joanna Rak

W obliczu nieustannie i dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości społecznej, zwłaszcza powstawania nowych typów zagrożeń dla bezpieczeństwa społecznego, a także różnych sposobów rozumienia czasu posiadającego wiele form i poziomów, ważna jest refleksja nad pokonywaną przez człowieka każdego dnia drogą, pojętą jako nieustanne zbliżanie się do bliżej nieokreślonego celu. To jej właśnie została poświęcona najnowsza książka autorstwa Andrzeja Zwolińskiego, pt. „Historie ludzkich wędrówek”, która ukazała się nakładem Wydawnictwa PETRUS.

            A. Zwoliński wskazał we wstępie, że „Mądre przechodzenie przez »most« życia musi być roztropnym pokonywaniem drogi, wędrowaniem we właściwym kierunku i we właściwym tempie. Aby zdążyć osiągnąć »drugi brzeg«, potrzebne jest odpowiednie gospodarowanie swoimi siłami, a więc pokora i roztropność”, by w kolejnych rozdziałach rozwinąć tę myśl. Ważne przesłanie w nią wpisane, jakie uchwyci uważny Czytelnik, dotyczy ustosunkowania się do oczekiwania, którego w życiu nie da się uniknąć. Autor stwierdził, iż choć nie zawsze urzeczywistniają się one w zgodzie z treścią marzeń czy wyobrażeń, stanowią istotny komponent codzienności. Pozwalają bowiem przygotować się na zaskoczenie, wyrobienie w sobie ufności, otwarcie na nowe spotkania z drugim człowiekiem i dotąd nieznanym krajobrazem. Natomiast, wbrew pozorom, projektowanie celu oczekiwania – jak dowiódł A. Zwoliński – może się okazać zgubne, co zrozumie Czytelnik posiadający zasobny bagaż doświadczeń.

            Książka składa się z szesnastu rozdziałów poświęconych eksplikacji różnych aspektów drogi oraz podróżowania. Pierwszy, będący niejako wprowadzeniem, zawiera objaśnienia dotyczące jej znaczenia i konsekwencji towarzyszących korzystaniu z nich oraz symboliki, przy czym autor wyraźnie wyeksponował kwestie pradrogi ludzkości, drogi w Biblii, szacunków kosmologicznych, „mitochondrialnych Adama i Ewy”, stabilizacji grup ludzkich, teologii drogi, spojrzenia na wędrówkę ludzkiego życia przez pryzmat obecności Boga, a także pojawiających się podczas jej trwania niespodziewanych okoliczności, obecności tajemnic. Dalej zwrócił uwagę na tematykę pielgrzymowania, emigracji, tułaczki, uchodźctwa, deportacji, odkryć geograficznych, turystyki, aby następnie doszukać się wartościowych i dających do myślenia analogii z ludzkim życiem oraz wpisanej w nie „drogi”, zwłaszcza jej różnorodnych obliczy. W tym kontekście szczególnie ciekawe są zagadnienia związane z oddziaływaniem stereotypu „obcego”, pomocy uciekinierom i znamion „dróg odpoczynku”.

            Warto również rozważyć zaproponowane przez A. Zwolińskiego metafory: „potrzeb w drodze”, w łonie których, nakreślając z dużą dozą precyzji tło historyczne, m.in. podzielił drogi na lepsze i gorsze, nakreślił uwarunkowania przemieszczania, a także zrobił bilans kosztów i ryzyk wpisanych w podróżowanie. Problemowe przedstawienie wybranych ujęć, skłania do przemyślenia np. znaczenia dróg transportu niebędących drogami komunikacji, miary jakości dialogu w podróży czy proweniencji wymogu gościnności.

Ważne w odniesieniu do pojęcia drogi są również refleksje nad tęsknotą, smutkiem oraz radością związanych z opuszczaniem domu i do niego wracaniem, zatrzymaniem w drodze, przekraczaniem granic, kulturą drogi, przyszłością drogi, a także szczególnym jej końcem – pogrzebem. Wskazane zagadnienia stanowią tematy przewodnie „literatury drogi” oraz „filmów drogi”, których subiektywnego, ale niezwykle ciekawego przeglądu dokonał A. Zwoliński. Wskazał na motyw drogi np. w dziełach literackich Adama Mickiewicza, Cypriana Kamila Norwida, Juliusza Słowackiego, Ryszarda Kapuścińskiego oraz dziełach audiowizualnych w reżyserii Stanley’a Kubricka, Dennisa Hoppera, Stevena Spielberga, Johna Landisa, a następnie dokonał ich wartościowej poznawczo reinterpretacji w nakreślonym ujęciu balansowania na pograniczach.

Procesy towarzyszące globalizacji współczesnego świata, sprawiają, że – jak trafnie ujął to A. Zwoliński – „Życie współczesnego człowieka zawieszone jest »pomiędzy« potencjalnymi światami, łatwo osiągalnymi, dostępnymi mu i zależnymi w największym stopniu od jego woli. Człowiek żyje między tym, co ma i wokół czego się dzisiaj obraca, a możliwymi, wirtualnymi światami, które mogą się wyłonić na szlaku jego codziennej wędrówki. Niepokojące pozostaje jedynie pytanie o to, co pozostaje trwałe i niezmienne”. Książka pt. „Historie ludzkich wędrówek” jest niewątpliwie warta polecenia wszystkim, którzy pragną uzyskać wielowymiarowy ogląd tego „zwieszenia pomiędzy”, zrozumieć swoją rolę w nim, dostrzec potencjał i zagrożenia mu towarzyszące. (konserwatyzm.pl)