Magdalena Kudłacz

Kulturowy jadłospis, czyli o Smakowitościach obyczajowych

Książka pełna smakołyków. I to nie tylko jadalnych. Czytelnik może w niej znaleźć skarbnicę wiedzy o tradycjach z różnych zakątków światowego „menu”.

Michał Rożek na początek serwuje rozmaite przykłady polskich przesądów związanych między innymi z liczbami, małżeństwem, kobietą, mężczyzną, dzieckiem, zwierzętami, szczęściem czy konkretnymi zachowaniami i tradycjami. Następnie, dla smakoszy kawy oraz czekolady, przybliża historię ich odkrycia oraz fenomenu popularności. W interesujący sposób prezentuje wątek związany z cielesnością oraz pokusami, na jakie był narażony człowiek minionych czasach. Autor odwołuje się przy tym do konkretnych przykładów z historii i życia znanych osób (między innymi opis związków Kazimierza Wielkiego i Stanisława Wyspiańskiego), gdzie widniała odwieczna postać kusiciela przejawiająca się w osobie kobiety. Z niezwykłą subtelnością i dozą humoru pisze o staropolskiej erotyce, dla której znalazło się miejsce również w pieśniach czy utworach literackich oraz porusza tematy związane z poranną toaletą królów i sprawami natury fizjologicznej.

Z kulturalnego życia Polski, Michał Rożek wykłada historię Obiadów Czwartkowych, w których uczestniczyły najznamienitsze osobistości za czasów panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, opisuje dzieje Rzeczpospolitej Babińskiej i znaczenie obchodów sylwestrowych. Nie brakuje również świętych tematów. Opisywane są tradycje związane z obchodami Poniedziałku Wielkanocnego w Krakowie zwane Emausem, które miały upamiętniać wędrówkę Jezusa do miasteczka po swoim Zmartwychwstaniu, a pielgrzymka odbywana w ten dzień gwarantowała jej uczestnikom wszelką pomyślność. Autor zgłębia także zagadnienie dotyczące relikwii i związanego z nimi kultu oraz historię powstania Bożonarodzeniowej szopki, której pomysłodawcą był nie kto inny, jak św. Franciszek z Asyżu.

Znalazło się również miejsce na deser. W publikacji pojawia się wątek magii, której najczęstszymi reprezentantkami były kobiety oraz alchemii i związanej z nią próbą odnalezienia kamienia filozoficznego. Autor nie zapomina również o mitycznych opowieściach, bowiem poddaje analizie narodziny legendy o Świętym Graalu oraz znaczenie tego przedmiotu dla społeczeństw różnych wieków.

Obyczajowość jest nieodłącznym elementem ludzkiego życia, który kształtuje nasze postawy i zachowania. Należy zatem sięgać do kart historii odkrywając jej „aromat” na nowo. Książka Michała Rożka wypełniona jest po brzegi faktami, anegdotami, zabobonami, ludzkimi historiami i symboliką. Można by rzec, że cała aż kipi od kulturalnych ciekawostek. Nie krępujmy się więc i czerpmy przyjemność ze smakowitej lektury.